Kristian Bankov
Southeast European Center for Semiotic Studies, New Bulgarian University
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

In my presentation I intend to give a global picture of semiotics as it is present in the most significant centers around the world. For this I shall use information from the Internation-al Association for Semiotic Studies and my personal experience as a semiotic activist and organizer of many international events. The presentation will be organized into sections based on a geographical principle, starting from the continents. In the second part of the presentation, I will go into more detail on the case of the brand new foundation of the ASIA –the Asian Semiotic Association– and the global development of the Semiotics of digital culture as a major trend in recent years.

Αθανάσιος Σταύρου
Υπ. Διδάκτορας Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. 

H διαδικασία ανάγνωσης από τους μικρούς/ές μαθητές/τριες και ερμηνείας των οπτικών αναπαραστάσεων, καθώς οι εικόνες και οι συνδυασμοί διάφορων σημειωτικών τρόπων κατακλύζουν την καθημερινή σχολική τους ζωή και όχι μόνο, κρίνεται πλέον αναγκαία. Η εξοικείωση τους με τον «πολιτισμό της εικόνας» αποτελεί   στοίχημα για το σημερινό σχολείο, το οποίο θα πρέπει να κερδίσει καθώς η παρουσία της εικόνας ξεφεύγει από τα όρια τα διακοσμητικά. Απαραίτητη, έτσι, κρίνεται η συστηματική μελέτη των εικόνων που επιλέγονται στα σχολικά εγχειρίδια, ώστε να καθοριστούν επιστημονικά οι τρόποι αξιοποίησης τους από τους δασκάλους και τους μαθητές/τριες.

Στην παρούσα διδακτορική μελέτη, ο σκοπός και η πρωτοτυπία της έγκειται στο καινοφανές υλικό που παρουσιάζεται στο σχολικό μαθηματικό εγχειρίδιο: Μαθηματικά Γ΄Δημοτικού, Μαθηματικά της Φύσης και της Ζωής, καθώς για πρώτη φορά πέραν από τις μαθηματικές γνώσεις και πληροφορίες οι πομποί για τη συγγραφή του εγχειριδίου επιλέγουν «σημεία» και «σύμβολα», γλωσσικά και οπτικά σημαίνοντα που αναφέρονται στις αξίες. Επίσης, το γνωστικό πεδίο που αφορά στην έρευνα για τις αξίες στην εκπαίδευση στηρίζει επιστημολογικά τα ερευνητικά ερωτήματα που θέτουμε στα σχολικά εγχειρίδια. Έτσι, ως σκοπό της μελέτης αυτής ορίζουμε και το ίδιο το ερευνητικό ερώτημα, δηλαδή ποιες αξίες και με ποιόν πολυτροπικό τρόπο αναδεικνύονται στο σχολικό εγχειρίδιο.

Ιφιγένεια Βαμβακίδου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Παρουσιάζουμε το έργο της συνάδελφου για την παιδεία, εκπαίδευση, τις αξίες και τη σημειωτική (2012): η πλούσια βιβλιογραφική επισκόπηση και οι συγκεκριμένες αναφορές  στις θεωρίες των αξιών, στον ορισμό και στο σκοπό της αξίας σε συνάρτηση με την παιδεία, την εκπαίδευση και την κοινωνία αναδεικνύουν το έργο των κλασικών και μοντέρνων φιλοσόφων και διανοητών εστιάζοντας στη νοηματική και σημασιολογική δομή των «κειμένων κατοχύρωσης της εκπαίδευσης». Η συγγραφέας, με επιστημονική ορθότητα και σημειωτική φαντασία επιλέγει τα εθνικά νομικά, συνταγματικά κείμενα (1975-) που ορίζουν το σκοπό της Παιδείας και παράλληλα, το διεθνές κείμενο από την Έκθεση της Unesco, (η οποία  ιδρύθηκε το 1945 στις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) ως σημείο- κείμενο- πρόταση για το πέρασμα από το παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης στο μοντέλο της ηθικής και του κώδικα αξιών.   Από την «μαθηματική» κοινωνικοσημειωτική ανάλυση προκύπτουν ο εθνικός, ηθικός, φυσικής αγωγής και θρησκευτικός κώδικας επιβεβαιώνοντας τις σχέσεις μετασχηματισμού στα κείμενα ανάλυσης: δεν υπάρχει κάποιος επιβεβλημένος, γραμμικός τρόπος μετάβασης από ένα στοιχείο της διαδικασίας σημείωσης σε άλλο. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα στοιχεία συνυπάρχουν: τα σημεία χρησιμοποιούνται στη συγκεκριμένη (concrete) αναπαράσταση του προβλήματος για να «αιχμαλωτίσουν» τις σημαντικές, αμοιβαίες σχέσεις (Langer, 1955).

Κωνσταντίνα Ευαγγέλου
Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας & Φιλολογίας ΑΠΘ
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Το φως αυτό έλαμψε μέσα στου κόσμου το σκοτάδι,
και η σκοτεινιά δεν μπόρεσε να το σβήσει. [1]

Στην ανακοίνωση θα γίνει προσπάθεια να διερευνηθεί η σχέση του Luigi Pirandello με την ποιητική του πολυφωνικού-διαλογικού, αλά Μπαχτίν, Ντοστογιέφσκι στη βάση της μπαχτινικής παραδοχής πως ‘η πολυφωνία, μετά τον Ντοστογιέφσκι, εφορμά στη λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Η σύγχρονη ιταλική κριτική, όντως, εντοπίζει τη γραμμή που διαπερνά τους διακριβωμένους από τον Μπαχτίν άξονες που αφορούν τους ντοστογιεφσκικούς ήρωες, να αφορά με τρόπο ανάλογο και αντίστοιχο τον ορισμό του πιραντελικού ήρωα και του πιραντελικού ύφους.   

Θα εξεταστεί επίσης η διαδρομή του ιταλού συγγραφέα από το πολυφωνικό μυθιστόρημα (πρόζα) έως την πολυφωνική θεατρική γραφή με κύριες κειμενικές αναφορές τα έργα Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ και Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα.  

[1] Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, 1, 5 σ. 129.

Μαρία Παπαδοπούλου
Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής & Εκπαίδευσης ΑΠΘ
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Ειρήνη Χρυσικού
Νηπιαγωγός, κάτοχος ΜΔΣ
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. 

Στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις η καθημερινότητα ρυθμίζεται από οπτικά σημεία που ορίζουν διαδρομές και χώρους σε μία πρόθεση άμεσης επικοινωνίας υπερβαίνοντας τα όρια της γλωσσικής σημείωσης. Ωστόσο, το νόημα αυτών των σημείων δεν είναι πάντα προφανές και άμεσα προσλήψιμο από τους αποδέκτες και τις αποδέκτριες, καθώς προϋποθέτουν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού που, συχνά, κατακτώνται με την ηλικία, την εκπαίδευση ή την εμπειρία στο πλαίσιο κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Στην ανακοίνωση συζητάμε την κατανόηση της σήμανσης χώρων υγιεινής από παιδιά μικρών ηλικιών μέσα από τα αποτελέσματα μίας μικρής έρευνας περίπτωσης με 32 νήπια και προνήπια. Από ένα σώμα 74 σημείων που σηματοδοτούν χώρους υγιεινής (σε 37 ζεύγη για άνδρες και για γυναίκες) επιλέχθηκαν 30 (15 για κάθε περίπτωση) για να διερευνηθεί η αναγνώρισή τους από νήπια με μεταβλητές το φύλο και την ηλικία των παιδιών. Στην έρευνα θελήσαμε να διερευνήσουμε ποια σημεία είναι πιο εύκολα κατανοητά από τα παιδιά (σύμβολα, εικόνες ή μεικτά σημεία) και εάν οι διαδικασίες μεταφοράς ή μετωνυμίας γίνονται αντιληπτές από παιδιά μικρών ηλικιών, με δεδομένο ότι η ανάπτυξη της μη-κυριολεξίας στο λόγο και την εικόνα αναπτύσσεται με την ηλικία. 

Γεώργιος Δαμασκηνίδης
Τμήμα Γλωσσικών και Διαπολιτισμικών Σπουδών Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Σύμφωνα με τον Lotman, η σημειόσφαιρα είναι ένα σύστημα μέσα στο οποίο γίνεται χρήση διάφορων σημείων που σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίον οι δρώντες θεωρούν και βιώνουν τον κόσμο γύρω τους. Η σημειόσφαιρα της εκπαιδευτικής έρευνας μπορεί να θεωρηθεί ως μια ερευνητική σφαίρα η οποία ρυθμίζει τη συμπεριφορά του ερευνητή και καθορίζει τον τρόπο εξέλιξης της έρευνας. Κατά αναλογία με τον τρόπο με τον οποίο οι παιδαγωγοί μπορούν να αναδιαμορφώσουν τη σημειόσφαιρα κατά τη διάρκεια των πράξεών τους και των κοινωνικο-πολιτισμικών πρακτικών, ο ερευνητής έχει τη δυνατότητα να δοκιμάσει πολλές νέες σκέψεις και ερευνητικά σχέδια που ακολουθούν τη μοναδική, απροσδιόριστη και σχετικά αβέβαιη στιγμή της λήψης της απόφασης να εκπονήσει μια νέα έρευνα. Αυτή η ικανότητα πειραματισμού με νέα ερευνητικά σημεία και συστήματα σημείων είναι αυτό που διακρίνει τη σημείωση της έρευνας εντός της σημειόσφαιρας από άλλες γραμμικές, μονόδρομες προσεγγίσεις στην ανάπτυξη της έρευνας.

Στο πλαίσιο των επιστημών της αγωγής, η εκπαίδευση που προσανατολίζεται στην επιστήμη της σημειωτικής μπορεί να επηρεάσει ποικιλοτρόπως τον σχεδιασμό ενός προγράμματος σπουδών θεωρώντας τη γνώση ως μια διαδικασία και όχι απλά μια στατική δομή την οποία απλά πρέπει να μάθεις και να θυμάσαι. Από αυτήν την οπτική, η ερευνητική σημειόσφαιρα σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών πλαισιώνει τον σχεδιασμό της έρευνας, από τον πρώιμο στάδιο μέχρι την τελική παρουσίαση. Πρόκειται για μια διαδικασία όπου η γνώση γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης αντί να μεταφέρεται από τον επιβλέποντα στον φοιτητή ή απλά να ανακαλύπτεται από τον φοιτητή σαν να προϋπήρχε κάπου εκεί έξω και να ανέμενε τον εξερευνητή της. Αυτή η προσέγγιση στη σημειωτική βρίσκεται στην ίδια γραμμή με τον Cunningham ο οποίος αμφισβητεί τη πιθανότητα της απόλυτης γνώσης, τονίζοντας την προσωρινή φύση των ερευνητικών ερωτήσεων και δίνοντας έμφαση στην ίδια τη διαδικασία δημιουργίας της γνώσης. Αυτή οπτική στη γνώση έχει τη σημειωτική της βάση στη θεωρία του Peirce για τη σημείωση ως μια ατέρμονη εξέλιξη του γίγνεσθαι, μέσω του οποίου τα σημεία και τα νοήματα συνδέονται από τον ανθρώπινο νου σε μια σημειόσφαιρα.

Απώτερος σκοπός της παρουσίασης είναι να αναδείξει την εκπαιδευτική αξία αυτής της ερευνητικής σημειόσφαιρας με βάση τις ιδέες του Eco για τη συνεχή σημείωση των σημείων (τα οποία μπορεί να πάρουν τη μορφή σκέψεων, ιδεών, μεθόδων, ερευνητικών μονοπατιών και ανατροφοδότησης), το σημειωτικό τετράγωνο της εκπαίδευσης του Pikkarainen (όπου απουσιάζει η δυαδική υπόσταση) και του σημειωτικού δικτύου των νομικών επιστημών του Benson (ως μια ένδειξη επέκτασης της έννοιας της σημειόσφαιρας)

Ελένη Κάρτσακα
Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου, ΠΕ08 Εικαστικών, Δρ.
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Στην εποχή μας παρατηρείται μια, διαρκώς αυξανόμενη, τάση αξιοποίησης της εικόνας τόσο στο επίπεδο της καθημερινής επικοινωνίας όσο και στο επίπεδο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στο ελληνικό σχολείο η εικόνα είναι πλέον πανταχού παρούσα και αξιοποιείται από το σύνολο των εκπαιδευτικών καθώς συνιστά προσφιλή τρόπο επικοινωνίας των παιδιών και των εφήβων. Οι έφηβοι μαθητές/τριες μέσω της εικαστικής διδασκαλίας και της δυναμικής επαφής τους με τις νέες τεχνολογίες, αναπτύσσουν δεξιότητες διαχείρισης των κωδίκων του οπτικού συστήματος σε επίπεδο πρόσληψης και απόκρισης αλλά και σε επίπεδο δημιουργίας. Συνεπώς δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνο ως απλοί θεατές και καταναλωτές εικόνων αλλά και ως συνειδητοί χρήστες και δημιουργοί οπτικών κειμένων. Οι παραπάνω διαπιστώσεις, αν και κρίσιμες για το σύγχρονο επικοινωνιακό πλαίσιο, παραμένουν, συνήθως, στο επίπεδο της απλής παρατήρησης, και αλληλεπίδρασης μεταξύ εικαστικών εκπαιδευτικών, ως άμεσων ενδιαφερόμενων, ενώ σπανίως αποτελούν αντικείμενο έρευνας που θα θέσει επι τάπητος το ζήτημα μιας συστηματικότερης παραγωγής νοήματος στο πλαίσιο της εικαστικής διδασκαλίας. Το παρατηρούμενο χάσμα μεταξύ πραγματικότητας και εκπαιδευτικής διαδικασίας και έρευνας έρχονται να καλύψουν τα Νέα Προγράμματα Σπουδών των Εικαστικών  τα οποία για πρώτη φορά, μεταξύ άλλων, εστιάζουν στην έρευνα του οπτικού νοήματος από μια σημειωτική σκοπιά προσεγγίζοντας την εικόνα όχι απλά ως μέσο μετάδοσης αισθητικής πληροφορίας αλλά και ως χώρο παραγωγής νοήματος.

Ελένη Κάρτσακα, Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου, ΠΕ08 Εικαστικών, Phd Σημειωτική και Τέχνη

Αλέξανδρος-Φαίδων Λαγόπουλος
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Κάριν Boklund-Λαγοπούλου
Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας & Φιλολογίας ΑΠΘ
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

O κλήρος που μας έτυχε ενέχει δύο κινδύνους, τους οποίους καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Ο πρώτος είναι ο υποκειμενικός κίνδυνος, με την έννοια ότι είμαστε και οι δύο τόσο πολύ αναμεμειγμένοι στο σημειωτικό γίγνεσθαι της χώρας, ώστε είναι αναπόφευκτες οι αναφορές στους εαυτούς μας, κάτι ενοχλητικό τόσο για εμάς όσο και για το ακροατήριό μας. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι η «αντικειμενικότητα» (με τα απαραίτητα εισαγωγικά της), τουλάχιστον με την έννοια ενός δυνατού κοινού τόπου των απόψεων όλων όσοι υπήρξαν συμμέτοχοι αυτής της πορείας. Όσο μικρής κλίμακας και αν είναι η θέση της σημειωτικής στο διανοητικό γίγνεσθαι της χώρας, από τη στιγμή που έχουν παρέλθει 43 χρόνια από την ίδρυση της Ελληνικής Σημειωτικής Εταιρείας, τουλάχιστον τα χρόνια ζωής της εταιρείας κατά τον προηγούμενο αιώνα μπορούν να θεωρηθούν ως ανήκοντα στην ιστοριογραφία. Και η ιστοριογραφία είναι μια αυστηρή και πειθαρχημένη διαδικασία, την οποία δεν μπορεί παρά να προδώσει η παρούσα ανακοίνωση. Ίσως, όμως, κατορθώσουμε να προτείνουμε κάποιους κύριους ερευνητικούς άξονες, ώστε να βοηθηθούν οι μεταγενέστεροι ανασκαφείς της ιστορίας μας.

Οι άξονες επάνω στους οποίους θα οργανώσουμε την παρουσίαση είναι οι εξής:

1. Η «προϊστορία» της σημειωτικής. Πρώτες άτυπες κινήσεις κατά την εμφάνιση της σημειωτικής στην Ελλάδα.
2. Η θεσμοποίηση της σημειωτικής με την ΕΣΕ.
3. Η παρουσία της διδασκαλίας της σημειωτικής στα πανεπιστήμια.
4. Θεσμοποιημένες μορφές της σημειωτικής στο πλαίσιο του ΑΠΘ.
5. Αναγνώριση της ελληνικής σημειωτικής στο εξωτερικό.
6. Οι δραστηριότητες της ΕΣΕ. 

Ηλίας Σπυριδωνίδης
Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.  

Ενίοτε, η κειμενική ανάλυση δύναται να έχει ως αποτέλεσμα κειμενικά δεδομένα, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν περαιτέρω σε επίπεδο διασημειωτικής μετάφρασης αποτελώντας ένα χρήσιμο υλικό γλωσσικών σημείων και μεταφραστικών μονάδων. Ειδικότερα, η παρούσα εργασία εστιάζει στην περίπτωση της διασημειωτικής μετάφρασης του χώρου από ένα κείμενο σε χάρτη ή και σε διαγραμματική απεικόνιση, κατόπιν κειμενικής ανάλυσης διαγλωσσικών μεταφράσεων περιηγητικών κειμένων. Τα περιηγητικά κείμενα συχνά φέρουν πληθώρα γλωσσικών σημείων περιγραφής του χώρου και πιο συγκεκριμένα περιέχουν ονοματικές οντότητες όπως τοπωνύμια, οικωνύμια, κ.α. Για το σκοπό αυτό, παρουσιάζονται αναλυτικά τα στάδια ροής της εργασίας από την κειμενική ανάλυση έως την παραγωγή χάρτη, σε μια ενδεικτική μελέτη περίπτωσης ενός μεταφρασμένου κειμένου ταξιδιωτικής λογοτεχνίας της ιταλικής γραμματείας.

Ελένη Χοντολίδου
Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής Α.Π.Θ.
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. 

Η δυσκολία κατανόησης της ποίησης –και μάλιστα της σύγχρονης– είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους αμηχανίας των διδασκόντων τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. «Τι θέλει να πει ο ποιητής;» είναι η φράση που έχει στοιχειώσει την εκπαιδευτική ιστορία όλων μας. Διδάσκω τη διδασκαλία της λογοτεχνίας τα τελευταία 40 χρόνια και έχω πειστεί ότι η Σημειωτική και συγκεκριμένα οι ισοτοπίες του Algirdas Julien Greimas είναι μία ασφαλής μέθοδος να προσεγγίσουν οι εκπαιδευτικοί στην τάξη τους τη «δυσνόητη» ποίηση. Δημιουργούμε ομάδες λέξεων για τις οποίες αναγνωρίζουμε κοινό σημασιολογικό περιεχόμενο (ισοτοπίες). Το σημασιολογικό σύμπαν του κειμένου αποκαλύπτεται σταδιακά μέσω της αναζήτησης ευρύτερων εννοιολογικών πεδίων-κωδίκων για την υπαγωγή των ισοτοπιών μας. Η σημειωτική μας ανάλυση παίρνει το χαρακτήρα κοινωνιοσημειωτικής εξέτασης διαμορφούμενων λόγων (discourses) και το ακατανόητο ποίημα παίρνει νόημα. Θα επιχειρήσω την προσέγγιση ενός ποιήματος για μικρά και ένα για μεγαλύτερα παιδιά.

Μαρία Κατσαρίδου
Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Από την αρχή της ιστορίας τους, οι κινούμενες εικόνες (animation) έχουν αναπτύξει τη δική τους γλώσσα, η οποία στη διάρκεια του 20ου αιώνα ταυτίστηκε πολύ συχνά με την έκφραση της τέχνης του «φανταστικού». Στις μέρες μας, το animation υπάρχει παντού: από τον κινηματογράφο και τα βίντεο παιχνίδια, μέχρι τα κινητά τηλέφωνα και το διαδίκτυο. Το animation δεν θεωρείται πλέον αποκλειστικά ως η τέχνη του «φανταστικού», αλλά επιπλέον είναι η τέχνη της καθημερινής μας επικοινωνίας. Λαμβάνοντας υπόψιν το εύρος των ειδών και των μέσων που χρησιμοποιείται το animation σήμερα, η παρούσα εισήγηση εστιάζεται στη σημειωτική προσέγγιση της σύγχρονης κινούμενης εικόνας, τόσο ως νοηματοδοτικής γλώσσας, όσο και στο κύκλωμα επικοινωνίας. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πεδίο της σημειωτικής της κινούμενης εικόνας (και κατ’ επέκταση η παρούσα ανακοίνωση) δεν θα μπορούσε να υπάρξει, αν δεν υπήρχαν οι ελάχιστοι πρωτοπόροι, όπως η Αναστασία-Χαρίκλεια Χριστοδούλου, που διέβλεψαν τη σημασία του πεδίου, πέραν των κοινών ακαδημαϊκών προκαταλήψεων και βοήθησαν στην ανάπτυξή του.

Ευάγγελος Κουρδής
Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Οι μεταφραστικές σπουδές ή μεταφρασεολογία (όπως συνήθως ονομάζεται το συγκεκριμένο ερευνητικό πεδία στην ελληνική) θεωρούνται ένα διεπιστημονικό πεδίο μελέτης της μεταφραστικής πράξης. Συστηματικοί μελετητές της μετάφρασης, όπως η Susan Bassnett (1991), αναφέρουν ότι αν και η μετάφραση έχει στο επίκεντρο της έρευνάς της τη γλωσσική δραστηριότητα, ανήκει περισσότερο στη σημειωτική, την επιστήμη που μελετά τα συστήματα ή τις δομές σημείων, τις διαδικασίες και τις λειτουργίες των σημείων. Στο πλαίσιο αυτό, κεφάλαια σε εγκυκλοπαίδειες και συλλογικούς τόμους της μεταφρασεολογίας είναι σχεδόν πάντα αφιερωμένα στη σημειωτική, ενώ έχει δημιουργηθεί και το υποπεδίο της σημειωτικής της μετάφρασης (Torop 2008, Κουρδής 2015), το οποίο φαίνεται να αντανακλά περισσότερο τις θέσεις των σημειολόγων για τη μετάφραση και λιγότερο των μελετητών της μεταφρασεολογίας για τη σημειωτική.

Η παρουσίαση αυτή έχει ως στόχο να αναδείξει τη συμβολή της σημειωτικής στις μεταφραστικές σπουδές ερμηνεύοντας τις απόψεις των μεταφρασεολόγων για τη σημειωτική. Παρόλο που αυτή η οπτική των μεταφρασεολόγων φαίνεται να εστιάζει κυρίως στη συμβολή της οπτικής σημειωτικής και λιγότερο άλλων υποπεδίων της σημειωτικής, θα γίνει προσπάθεια να αναδειχθεί η γλωσσική διάσταση της σημειωτικής προσέγγισης καθώς και να μελετηθούν τα όρια της οπτικής σημειωτικής στη μελέτη των μεταφραστικών πρακτικών. Στη συνέχεια θα παρουσιαστεί η επίδραση της σημειωτικής στην ελληνική μεταφρασεολογία και τα υποπεδία της στα οποία συγγράφηκαν μελέτες από ελληνόφωνους μεταφρασεολόγους.  

Μαίη Κοκκίδου
Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Η σιωπή είναι η μήτρα όλης της μουσικής δραστηριότητας: η μουσική γεννιέται στη σιωπή και εκτελείται στον καμβά της σιωπής ενώ η δύναμη του ήχου μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο με την επίγνωση της φύσης της σιωπής. Επίσης, εκτός από τη σιωπή του μουσικού ήχου, υπάρχει και η σιωπή του χώρου και των ακροατών (η σιωπή της τελετουργικής προσμονής του έργου στην αίθουσα συναυλιών).

Σε αναλογία με τη γλώσσα, η μουσική έχει διαλόγους, τονισμούς, τελείες (τέλεια πτώση), ερωτηματικά ή αποσιωπητικά (ατελής πτώση), θαυμαστικά (κορώνα) και παύσεις περισυλλογής. Στη θεωρία της αναφορικότητας, τα μουσικά σημεία δεν έχουν μόνο ενδομουσικά νοήματα καθώς συνδέονται με εξωμουσικές έννοιες, κυρίως μέσα από κινητικούς ισομορφισμούς, με τη χρήση της μεταφοράς –όπου ο ήχος υπονοεί τη δράση και η σιωπή την αδράνεια.

Στην παρούσα εισήγηση θα διερευνηθεί η έννοια της σιωπής /παύσης στη μουσική ως εκφραστικό σχήμα, ως ένα συμβάν εξίσου ‘ηχηρό’ με τα συμβάντα που ‘ακούμε’. Ωστόσο, υπάρχει ‘πραγματική’ παύση; Σε επίπεδο δήλωσης, είναι φανερό ότι κάτι σταματά. Αλλά γιατί σταματά; Εδώ, το έργο της συνδήλωσης γίνεται πιο δύσκολο. Στη ροή των μουσικών συμβάντων, οι παύσεις μπορεί να τονίσουν τις μουσικές ιδέες ή να υποδηλώσουν έννοιες όπως η υπομονή, η σοφία, η αιωνιότητα και ο θάνατος. Μέσα από παραδείγματα συνθετών (Mozart, Debussy, Cage, Takemitsu, Tavener, Górecki κ.ά.), θα συζητηθεί η υπόθεση ότι η μουσική σιωπή αναπαριστά τις μεταφυσικές διαστάσεις της ύπαρξης, ως ανάδυση και εξαφάνιση, δημιουργώντας μικρόκοσμους  μυστηρίου.

Ευριπίδης Ζαντίδης
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

H μετα-γλώσσα ή μύθος, ως ένα δευτερογενές σημειολογικό σύστημα στον γραπτό λόγο, δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του γλωσσικού νοήματος αλλά και του τρόπου με τον οποίο απεικονίζεται με τον τυπογραφικό σχεδιασμό, και του μέσου που εμφανίζεται. Στο βιβλίο του για τη σημειωτική της γραφιστικής, ο Jacques Bertin (1967) προτείνει συγκεκριμένες μεταβλητές οι οποίες, ενώ αναφέρονται στη νοηματοδότηση της χαρτογραφίας, εφαρμόζονται και στην τυπογραφία με το ίδιο σκεπτικό ως παράμετροι σημασιοδότησης. Η παρούσα εισήγηση εξερευνά τις συγκεκριμένες σημειολογικές δυνατότητες της τυπογραφίας και τον τρόπο με τον οποίο συνεισφέρουν στη διαμόρφωση και μετάδοση μηνυμάτων, με εφαρμογές σε ποιήματα της Αναστασίας-Χαρίκλειας Χριστοδούλου. Μέσω της τυπογραφίας και της γραφιστικής αποδίδονται σχεδιαστικά επιλεγμένα ποιήματα από τις συλλογές «Η ποίηση πρώτης γραφής ή σημειώσεις για μια παράνοια» και «Μοιράσου μαζί μου».